تاریخچه
تاریخچه‌ی بکارگیری به دهه‌ی ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی بر می‌گردد. صنایع مختلفی که اعضای آن‌ها از نظر جغرافیایی با یکدیگر فاصله داشتند و یا چند تیم برای اجرای یک پروژه همکاری می‌کردند، اولین بار برای به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات از کلمه‌ی اکسترانت استفاده‌کردند. برای مثال، در صنعت ساختما‌ن‌سازی، تیم‌های همکار در یک پروژه میتوانند برای به اشتراک‌گذاری طرح‌ها، نقشه‌ها، تصاویر، اسناد و مدارک و همچنین استفاده از اپلیکیشن‌های آنلاین جهت اظهار نظر، مدیریت و گزارش‌دهی بر روی فایل‌های مربوطه به اکسترانت پروژه دسترسی یابند.
اکسترانت چیست؟
یک اکسترانت در حقیقت یک نوع شبکه کامپیوتری مشابه اینترانت است که اجازه دسترسی کنترل شده را از خارج به خود با هدف تجارت، همکاری یا آموزش فراهم میکند. به عبارت دیگر اکسترانت را می‌توان نوع توسعه یافته‌ای از اینترانت دانست که دسترسی به آن از خارج از شرکت و تمامی مناطقی که به اینترنت دسترسی دارند (معمولا برای شرکا و نمایندگی‌ها) امکان پذیر است.
به عنوان مثال اگر اینترانت در یک دانشگاه ساخته شده است و این دانشگاه چندین شعبه در کشورهای مختلف دارد، برای اتصال اینترانت به شعبه‌های مختلف دانشگاه در سراسر جهان از اکسترانت استفاده میشود. با استفاده از اکسترانت، کاربران میتوانند با اطلاعاتی نظیر نام کاربری و پسورد از طریق اینترنت به این شبکه خصوصی وصل شده و به داده‌های آن دسترسی پیدا کنند.
به زبان ساده تر
به زبان ساده تر می توان گفت :اکسترانت یک شبکه خصوصی است که با هدف برقراری ارتباط مشتریان، فروشندگان، تامین‌کنندگان، شرکای تجاری و مانند آن با سازمان و کارمندان آن و ایجاد دسترسی به زیرمجموعه‌ای از اطلاعات در یک فضای بسته مجازی طراحی شده‌است. برای درک بهتر اکسترانت، بهتر است این کلمه را به اجزای تشکیل دهنده‌ی آن خرد کنیم:
مفهوم کلمه‌ی اکسترا (Extra) به هر چیزی حیاتی در کسب‌و‌کارتان که در خارج از سازمان حضور دارد مانند مشتریان، فروشندگان و تامین کنندگان اشاره میکند. کلمه ی نت نیز به مفهوم شبکه اشاره دارد. شبکه اکسترانت نقش بسیار مهمی برای سازمان دارد، چرا که امکان برقراری ارتباط، همکاری، تبادل داده، انتقال اسناد و اطلاعات را میان شرکت‌ها به‌طور خصوصی برقرار میکند.
کاربردهای متفاوتی برای اکسترانت وجود دارد. بطور مثال حجم عظیمی از داده‌ها میتواند از طریق این شبکه بین سازمان‌هایی که با هم کار می‌کنند، انتقال یابد و همکاری‌هایی بین آن‌ها برقرار گردد. این کاربرد به‌خصوص برای شرکت‌هایی که احتیاج به تبادل نظر و ایده با مشتریان خود دارند، بسیار سودمند است و میتواند جای استفاده از ایمیل و تلفن را برای آن‌ها بگیرد و به مقدار زیادی در وقتشان صرفه‌جویی کند.
Extranet یک اینترانت است که به‌طور کاملاً خصوصی اداره میشود.
اکسترانت‌ها برای اینکه بتوانند اینترانت را گسترش دهند به کاربران خود اجازه می دهند از اینترنت نیز از راه های مطمئن دسترسی داشته باشند.
کاربردهای متفاوتی برای اکسترانت وجود دارد.
بطور مثال حجم عظیمی از داده‌ها میتواند از طریق این شبکه بین سازمان‌هایی که با هم کار می‌کنند، انتقال یابد و همکاری‌هایی بین آن‌ها برقرار گردد.
این کاربرد به‌خصوص برای شرکت‌هایی که احتیاج به تبادل نظر و ایده با مشتریان خود دارند، بسیار سودمند است و میتواند جای استفاده از ایمیل و تلفن را برای آن‌ها بگیرد و به مقدار زیادی در وقتشان صرفه‌جویی کند.
تاریخچه‌ی بکارگیری کلمه ی اکسترانت به دهه‌ی ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی بر می‌گردد.
صنایع مختلفی که اعضای آن‌ها از نظر جغرافیایی با یکدیگر فاصله داشتند و یا چند تیم برای اجرای یک پروژه همکاری می‌کردند، اولین بار برای به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات از کلمه‌ی اکسترانت استفاده‌کردند.
برای مثال، در صنعت ساختما‌ن‌سازی، تیم‌های همکار در یک پروژه میتوانند برای به اشتراک‌گذاری طرح‌ها، نقشه‌ها، تصاویر، اسناد و مدارک و همچنین استفاده از اپلیکیشن‌های آنلاین جهت اظهار نظر، مدیریت و گزارش‌دهی بر روی فایل‌های مربوطه به اکسترانت پروژه دسترسی یابند.
انواع اکسترانت
بستگی به شرکای همکار و نیز دلایل همکاری سه نوع اکسترانت تعریف میشود:
- شرکت با تامین کنندگان، مشتریان و واسطه ها
این نوع اکسترانت در حیطه یک شرکت ایجاد میشود. نمونه ای از آن اینترانت شرکت fedex است. از طریق آن افراد میتوانند بسته پستی خود را دنبال نمایند.
- اکسترانت یک صنعت
بازیگران اصلی در یک صنعت میتوانند اکسترانتی را ایجاد نمایند تا همگی از آن بهره مند شوند. بزرگترین پورتال اکسترانت جهان، پورتال اکسترانت همکاری است که توسط جنرال موتورز، فورد و دایمر کرایسلر استفاده میشود.
اکسترانتی به نام Automative Network Exchange (AXN) سازندگان خودرو را با بیش از ۱۰۰۰۰ تامین کننده به یکدیگر متصل میکند.
- شرکای تجاری و سرمایه گذاری مشترک
در این نوع اکسترانت، شرکا در یک شرکت سرمایه گذاری مشترک از اکسترانت به عنوان محرکی برای همکاری و ارتباطات سود میبرند. نمونه ای از آن پورتال اکسترانت آمریکا برای وام های بازرگانی است.
مزایای استفاده از شبکه اکسترانت (Extranet)
- انتقال حجم بالایی از داده با استفاده از (Electronic Data Interchange (EDI
- به اشتراک گذاری کاتالوگ محصولات بصورت اختصاصی برای شرکای تجاری
- همکاری با شرکت های دیگر در جهت تلاش برای توسعه مشترک
- توسعه مشترک و استفاده از برنامه های آموزشی با حضور شرکت های دیگر
- ایجاد دسترسی به سرویس ها توسط یک شرکت به گروهی از شرکت ها، مانند اپلیکیشن بانکداری آنلاین که توسط یک شرکت به نیابت از بانک های طرف قرارداد اجرا میشود.
معایب استفاده از شبکه اکسترانت (Extranet)
- در صورتی که اجرای اکسترانت بصورت داخلی و بر عهده خود شرکت باشد، اجرا و نگهداری آن میتواند بسیار پرخرج و گران تمام شود.
- در صورتی که شبکه اکسترانت محلی برای تبادل اطلاعات با ارزش و محرمانه باشد، تامین امنیت این شبکه همواره یکی از دغدغه های موجود خواهد بود.
