پلتفرم کسب و کار عبارتی است که این روز ها زیاد به کار مي‌رود، با این حال ممکن است عبارت جامع و حتی نامفهومی باشد. چه کسب و کاری یک پلتفرم است و چه پلتفرمی در تعریف یک کسب و کار می‌گنجد؟ با ساخت اپلیکیشن و داشتن یک وب سایت، آیا کسب و کار تبدیل به یک پلتفرم میشود؟
Forbes Insight در سال ۲۰۱۷، تحقیق آماری در حوزه پلتفرم های کسب و کار انجام داد. بر اساس نتیجه این تحقیق، حدود ۳۱٪ از سازمان‌ها، تفکر سازمانی خود را مطابق با اصول پلتفرم های کسب و کار می‌دانستند. به این معنی که این سازمان ها به ذی نفعان داخلی و خارجی سازمان خود امکان تعامل مستقیم با تمام اجزای سازمان را می دادند و منابع دیجیتالی خود را در دسترس استفاده آنها می‌گذاشتند.
شاید خیلی کسب و کار ها خود را یک پلتفرم بدانند و بر آن اساس مدل کسب و کار خود را طراحی کرده باشند، ولی آیا این کسب و کار ها حقیقتا یک کسب و کار پلتفرمی (Business Platform) هستند؟
معنی لغوی پلتفرم چیست؟
کلمه پلتفرم (به انگلیسی: Platform) به معنای سکو است. هم‌چنین معمولاً سکوها و قسمت‌هایی از سالن‌ها که ارتفاع‌شان از بقیه‌ی سالن بالاتر است، پلتفرم نامیده می‌شوند.
طی قرون اخیر، هرگاه کسی روی سکویی می‌رفته که بهتر دیده شود، آن سکو پلتفرم نامیده می‌شده است.
جالب است بدانید در ادبیات لاتین هم، کلمه‌ی مشابهی به صورت پول‌پیتوم (Pulpitum) وجود دارد که به همین معنا به کار می‌رفته است: محل بلندی که کشیشان بر روی آن می‌ایستاده‌اند تا بهتر دیده شوند و صدایشان بهتر به گوش مخاطب برسد.
به همین علت، اگر بخواهید صرفاً بر اساس معنای کلمه پلتفرم درباره‌ی مدل کسب و کار پلتفرمی اظهارنظر کنید، می‌توانید چنین بگویید:
پلتفرم ها سکوهایی هستند که فرصتی برای بهتر دیده شدن در اختیار افراد و کسب و کارها قرار می دهند.
کسب و کار پلتفرمی چیست؟
جفری پارکر، استاد دانشگاه و محقق آمریکایی است که برای شناخت بهتر کسب و کارهای پلتفرمی، به این موارد اشاره میکند: کسب و کارهایی که از طریق ایجاد تعامل، دست به ارزش آفرینی می‌زنند و با فراهم کردن زیر ساخت های مشخص، به ایجاد ارتباط میان مصرف کننده بیرونی و تولید کننده بیرونی می‌پردازند.
از این تعریف متوجه شدید که راه اندازی یک وب سایت و اپلیکیشن، الزاما به معنای راه اندازی یک کسب و کار پلتفرم گونه نیست. مثال واضحی که برای این دسته از مشاغل وجود دارد، معاملات املاکی ها می‌باشد. در واقع ارزشی که معاملات املاکی ها ایجاد می‌کنند، همان تعاملی است که از طریق معاملات رهن، فروش، اجاره و غیره، میان افراد متقاضی این گونه معاملات، برقرار می‌کنند. به بیان ساده تر، معاملات املاکی ها، واسطه تعامل میان فروشنده یک ملک با خریدار هستند.
ساختار کسب و کارهای پلتفرمی چگونه است؟
همانطور که گفتیم پلتفرم ها با ایجاد تعامل یا تسهیل در تراکنش ها، خلق ارزش می‌کنند. بنابراین برای داشتن یک بیزنس پلتفرم باید از این ۴ مرحله عبور کنید.
- ایجاد مخاطب
- برقراری تعامل میان افراد یا مخاطبین
- آماده سازی ابزارهای لازم مانند راه اندازی یک اپلیکیشن
- وضع قوانین و ساختار کسب و کار
انواع مدل های کسب و کار پلتفرمی
مدل کسب و کار همه پلتفرم ها یکسان است ولی به این معنی نیست که آن ها شبیه هم هستند. بر اساس تحقیقات مختلف کسب و کارهای پلتفرمی به ۹ مدل تقسیم می شوند که عبارتند از:
بازار محصولات (product marketplace):
این گونه پلتفرم ها واسطه فروش کالا و محصولات مختلف هستند.
بازار خدماتی (service marketplace):
این پلتفرم ها واسطه ارائه خدمات هستند.
پلتفرم‌های اجتماعی (social platform):
تعامل های دوستانه بین دو یا چند نفر در این نوع پلتفرم‌ها صورت می‌گیرد.
پلتفرم‌های پرداخت (payment platform):
این پلتفرم‌ها به صورت بیزینس به مشتری و یا بیزینس به بیزینس، بستر پرداخت را فراهم می‌کنند.
پلتفرم‌های سرمایه گذاری (investment platform):
در اینجا در ازای پرداخت پول یک خدمت مالی مانند وام، سهام و غیره دریافت میشود که به سرمایه گذاری معروف است.
پلتفرم ارتباطی (communication platform):
برای ارسال پیام نیاز به بستری برای برقراری ارتباط است که پلتفرم های ارتباطی به همین منظور به وجود آمده اند.
پلتفرم‌های توسعه (development platform):
این نوع پلتفرم‌ها به سه دسته تقسیم میشود:
Closed development platform (1: نرم‌افزار ساخته شده برای دسترسی به داده‌ها (معمولا از طریق API) است.
controlled development platform (2: نرم‌افزاری که در محیط توسعه یافته، کنترل شده و یکپارچه تولید شده است.
open development platform (3: نرم افزارهای منبع باز و رایگان هستند.
پلتفرم‌های محتوا (content platform):
این پلتفرم‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند:
۱) پلتفرم اجتماعی: با تولید محتوا بستری برای یافتن افراد جدید و ایجاد تعامل بین آنها انجام میشود.
۲) پلتفرم رسانه: تعامل با رسانه‌های به اشتراک گذاشته شده که در بستر محتوا شکل می‌گیرد.
پلتفرم‌های بازی‌های اجتماعی (social games platform):
در این پلتفرم‌ها افراد به صورت دسته جمعی با یکدیگر بازی می‌کنند و امکان حمایت دشمنی، دوستی و دیگر عوامل مربوط به بازی برای افراد مختلف فراهم است.
اهمیت پلتفرم (platform) چیست؟
با این پیش زمینه چندان سخت نیست که بدانیم اهمیت پلتفرم ها چیست. اگر شما خالق یک پلتفرم مناسب باشید، برخلاف محصول یا خدمت، یک شبکه ایجاد کرده اید. شبکه ای که ابزارها، تیم های کاری و یا اطلاعات را در مسیر مناسب به متقاضیان واقعی آن پیوند می زند. روزانه با افزایش کاربران ، بُروز خلاقیت در مسیر، اجرای قوانین مفید برای ذینفعان شبکه، این شبکه پیشرفت کرده و به خلق منفعت برای خالق بستر، عرضه کننده و متقاضی می انجامد.
اما باید بدانید که در طرح ریزی یک پلتفرم بدون استراتژی هیچ شانسی ندارید. پلتفرم ها با استفاده از قواعد و چهار چوب ها و استراتژی های از پیش تعیین شده ارتباط بین محصول و مشتری را تسهیل، تسریع و عملی می کند. تعیین استراتژی در آغاز راه بسیار کمک کننده است:
- تعیین استراتژی هایی برای افزایش حجم کاربران و نحوه اتصال کاربران
- تدوین استراتژی اعتماد سازی و پذیرش پلتفرم به عنوان سکوی دارای صلاحیت برای ارائه خدمت که تحت عنوان جاذبه پلتفرم بیان می شود.
- با یک استراتژی درست خواهید دانست که تمایز شما با سایر رقبای ارائه دهنده بستر به چه مطلبی باز می گردد.
- استراتژی درست می تواند حرکت بر روی بستر و پلتفرم را نرم تر و ساده تر بسازد.
پلتفرم شامل چه چیز هایی نمی شود؟
برای توضیح بسته های نرم افزاری و برای بازاریابی از اصطلاح «پلتفرم» سوء استفاده می شود. شرکت های سنتی و غیرپلتفرمی یا «کسب وکارهای خطی» ارزش را به صورت کالاها یا خدمات ایجاد می کنند و آن را به افرادی می فروشند که در پایین دست زنجیره ی تأمین شان قرار دارند.
برخلاف پلتفرم ها کسب وکارهای خطی چه کارخانه ی تولید خودرو و چه فراهم کننده ی محتوا موجودی خودشان را دارند. شرکت های فناورانه مانند نت فلیکس نیز در این گروه جای می گیرد و شرکتی فناورانه و کسب وکاری خطی است و پلتفرم نیست.
طراحی پلتفرم تنها مربوط به ایجاد تکنولوژی های اساسی نیست بلکه به این ربط دارد که کل کسب وکار چگونه تولید ارزش نموده و شبکه می سازد.
زنجیره ی تأمین، محل اصلی تجمع ارزش های کسب وکار نیست بلکه منابعی که می توانند به آنها وصل شوند، بسیار پر اهمیت است. در جهان شبکه ای، مقیاس، نتیجه ی تقویت شبکه ای بیرونی در کنار کسب وکاراست اما در مدل قدیمی مقیاسْ نتیجه ی سرمایه گذاری و رشد منابع داخلی کسب وکار است. پلتفرم برای موفقیتِ هر کسب و کار ضروری است.
جمع بندی
در پایان امیدواریم اطلاعاتی که در خصوصی مفهوم پلتفرم و کارائی آن در کسب و کار امروزی بیان شد، برای شما کاربردی باشد. طراحی یک پلتفرم ایده خیره کننده ایست، که نیازمند خلاقیت و البته تجربه خوب از شناسایی مشتری و بازار است. اگر این مقاله سنگ بنای اطلاعات شماست، برای ما بسیار ارزشمند است تا نظرات و تجربیات شما را در بخش نظرات بخوانیم.